PRAWO AUTORSKIE

Odpowiedzialność karna

1. Plagiat
2. Bezprawne rozpowszechnianie
3. Bezprawne utrwalanie lub zwielokrotnianie
4. Obrót nielegalnymi kopiami

Plagiat

  W języku prawniczym nie istnieje legalna definicja plagiatu. Niemniej w literaturze przyjmuje się, że jest to bezprawne przywłaszczenie autorstwa lub współautorstwa w całości lub części cudzego, chronionego prawem dobra intelektualnego, a przede wszystkim utworu, wynalazku, wzoru użytkowego, projektu racjonalizatorskiego. Rozróżnia się dwie podstawowe formy plagiatu: plagiat jawny (oczywisty) oraz plagiat ukryty. Pierwszy z nich polega na przejęciu cudzego utworu w całości lub w znacznej części w oryginalnej postaci bądź z niewielkimi zmianami. Plagiat ukryty z kolei wyraża się w przejęciu cudzego utworu w relewantnych elementach jego treści, lecz w postaci przekształconej. Plagiat pojawia się zawsze wtedy, gdy przejmowane są z cudzego dzieła elementy o charakterze twórczym, co oznacza że występuje zarówno przy wykorzystaniu całości lub części cudzego dzieła jak i przy stworzeniu utworu zależnego bądź z zapożyczeniami, pod warunkiem przywłaszczenia również autorstwa. Plagiatem natomiast nie będzie wykorzystanie wyników cudzych badań naukowych, koncepcji, pomysłów o charakterze nietwórczym.

  Opisywane przestępstwo może być popełnione wyłącznie w formie działania i to z zamiarem bezpośrednim. Sprawa świadomie musi podawać się za autora cudzego utworu bądź artystycznego wykonania. Zagrożone jest ono karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Grzywna wymierzana jest - przy uwzględnieniu art. 33 § 1 i 3 k.k. - w tzw. stawkach dziennych, przy czym sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa zaś 540. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna zaś nie może być niższa od 10 zł ani też przekraczać 2000 zł. Z kolei kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 12 miesięcy (art. 34 § 1 k.k.).

  Obok przywłaszczania cudzego autorstwa rozróżnia się jeszcze wprowadzanie w błąd co do autorstwa. Przy tym przestępstwie może być rozpatrywany zarówno zamiar bezpośredni jak i ewentualny. Może też być popełnione przez działanie jak i zaniechanie. Warunkiem odpowiedzialności jest przynajmniej świadomość, że skutkiem błędu będzie przyjęcie jego osoby jako autora. Wprowadzenie w błąd może przybrać również postać zamierzonego podania przez sprawcę nieprawdziwego nazwiska autora dzieła lub wykonania, bez względu na cel, który ma zostać przez to osiągnięty. Przestępstwo to jest popełnione z chwilą ukończenia samego czynu.

Bezprawne rozpowszechnianie

  Obwarowane sankcjami jest również rozpowszechnianie lub nadanie cudzego utworu w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, fonogramu, wideogramu, artystycznego wykonania bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom. Podlega ono karze grzywy, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Termin "rozpowszechnianie" oznacza intencjonalne uczynienie utworu powszechnie znanym i w tym celu udostępnienie go innym osobom, np. przedstawienie utworu, nadanie, artystyczne wykonanie, z którym zapoznać się może nieokreślona liczna osób (przez emisję radiową, telewizyjną, Internet, wystawę, rozdawanie ulotek itd.). Rozpowszechnieniem będzie zatem przedstawienie utworu, jego nadanie lub artystyczne wykonanie w taki sposób, że może się z nim zapoznać bliżej nieokreślona liczba osób (np. przez emisję radiową, w tym przez radiowęzeł lokalny, emisję telewizyjną, w tym przez sieć kablową lub przekaz satelitarny, Internet, koncert, występ, wystąpienie, przedstawienie, referat, wystawę, plakatowanie, okazywanie, rozdawanie lub rozsyłanie ulotek, przedstawienie projektu architektonicznego lub graficznego). Rozpowszechniać można zarówno w sposób bezprzewodowy, jak i w sposób przewodowy (por. uwagi 15-17 w kom. do art. 6). Zamiarem sprawcy jest uczynienie utworu znanym możliwie dużej liczbie osób.

  W przypadku, gdy opisane powyżej przestępstwo jest popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej kara ta przybiera postać pozbawienia wolności do lat 3. Natomiast jeżeli sprawca z rzeczonego przestępstwa uczynił sobie źródło dochodu bądź działalność przestępną sankcja jest zmodyfikowana do kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Jednakże gdy sprawa czyni działa nieumyślnie (tzw. typ uprzywilejowany) grozi mu kara grzywny, kara ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności do roku.

Bezprawne utrwalenie lub zwielokrotnienie

  Oba te pojęcia mają swoje definicje legalne. "Utrwalenie" jest to zapisanie na odpowiednich nośnikach (np. taśmach magnetycznych, płytach DVD, w technice cyfrowej na dowolnym nośniku, papierze, komputerze) dóbr podlegających ochronie, w taki sposób, że możliwe jest co najmniej jednokrotne zapoznanie się z utrwalaną treścią. Natomiast przez zwielokrotnianie należy rozumieć zwiększanie liczby egzemplarzy nośników chronionego dobra, dokonywane dowolną techniką, sporządzanie materialnych kopii. Nie jest przestępstwem natomiast samo "utrwalanie" lub "zwielokrotnianie" chronionych przepisem dóbr, nawet bez "uprawnienia albo wbrew jego warunkom", jeżeli nie występuje "cel rozpowszechnienia". Utrwalenie lub zwielokrotnienie w celu rozpowszechnienia cudzego utworu bez uprawienia albo wbrew jego warunkom w postaci opracowania, fonogramu, wideogramu, artystycznego wykonania jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeśli zaś sprawca czynu uczynił sobie z popełniania przestępstwa źródło dochodu albo działalność przestępną bądź też taką działalność organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Obrót nielegalnymi kopiami

Obrót nielegalnymi kopiami polega na:

• nabywaniu
• pomocy w zbyciu
• przyjmowaniu
• pomocy w ukryciu

- przedmiotu będącego nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Osoba obracająca nielegalnymi kopiami podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Natomiast w przypadku gdy osoba uczyniła sobie z tego stałe źródło dochodu albo gdy organizuje lub kieruje taką działalnością przestępną, podlega karze pozbawienia wolności od roku do 5 lat.

Jeżeli sprawca działał nieumyślnie, a więc w sytuacji gdy na podstawie towarzyszących okoliczności sprawca powinien i mógł przypuszczać, że przedmiot został uzyskany za pomocą czynu zabronionego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.